A geometric morphometric study of the geographic populations of Asian citrus psyllid, Diaphorina citri (Hem.: Liviidae), in Iran and Pakistan

پسیل آسیایی مرکبات، Diaphorina citri Kuwayama، آفت مهم مرکبات است که عامل بیماری باکتریایی میوه‌سبز مرکبات، که Huanglongbing نیز نامیده می‌شود، را منتقل می‌کند. هدف از مطالعه‌ی حاضر، بررسی تفاوت‌های شکل بال جلو در میان جمعیت‌های جغرافیایی پسیل آسیایی مرکبات در ایران و همچنین یک جمعیت از پاکستان بود. در این مطالعه، حشرات بالغ پسیل از باغ‌های درخت لیمو، Citrus aurantifolia (Christm.) Swingle، از جنوب ایران در سال 1389 جمع‌آوری شدند. بال جلویی دوازده جمعیت پسیل آسیایی مرکبات (30 پسیل بالغ ماده از هر جمعیت که به‌طور تصادفی انتخاب شده بودند) به‌وسیله‌ی آنالیز ریخت‌سنجی هندسی بررسی شد. آنالیز واریانس چند‌متغیره و یک‌متغیره، نشان‌دهنده‌ی اختلاف معنی‌دار در شکل و اندازه‌ی بال جمعیت‌های مورد بررسی بود. بر پایه‌ی شکل بال جلویی، جمعیت‌های سیستان و بلوچستان و پاکستان از سایر جمعیت‌ها، شامل هرمزگان (میناب، رودان، فارغان، حاجی آباد)، کرمان (منوجان، کهنوج، جیرفت-عنبر‌آباد، جیرفت-بلوک، ارزوئیه) و فارس (داراب)، متفاوت بودند. با توجه به دلایل زیر، تنوع جغرافیایی با تقابل مکانیسم‌های ژنتیکی و فرآیندهای محیطی توسعه یافت: (1) تفاوت معنی‌داری در شکل و مربع فواصل ماهالانوبیس (Mahalanobis) بین برخی از جمعیت‌ها وجود داشت، (2) همبستگی بین ماتریس فاصله‌ی ماهالانوبیس و ماتریس فاصله‌ی جغرافیایی معنی‌دار بود و (3) بال‌ها به‌صورت آلومتریک (allometric) رشد یافته و جمعیت‌های جغرافیایی، دارای جهت آلومتریک مجزا ولی موازی نسبت به هم بودند. می‌توان اظهار داشت که شکل‌شناسی بال شاید بتواند در ارزیابی‌های مقدماتی ساختار جمعیت و روش‌های کنترل پسیل آسیایی مرکبات در ایران مفید واقع شود.